Zmiany w Polsce
Z dniem 9 października 2015 roku Sejm RP zdecydował o wprowadzeniu daleko idących zmian dotyczących dokumentacji podatkowej w zakresie transakcji zawieranych między podmiotami powiązanymi.
Zmiany do przepisów weszły w dwóch terminach:
- od 1 stycznia 2016 r. objęły jedynie największych podatników (firmy i grupy kapitałowe o skonsolidowanych obrotach przekraczających 750 mln euro).
- od 1 stycznia 2017 roku weszły w życie zmiany dla wszystkich innych przedsiębiorstw i będą dotyczyły transakcji występujących po tym terminie.
Nowa dokumentacja cen transferowych
Od 1 stycznia 2017 r. (dla większości podatników, poza największymi) obowiązują nowe, rozbudowane narzędzia weryfikacji stosowanych cen transferowych w postaci nowej dokumentacji cen transferowych. Najważniejszą, praktyczną konsekwencją braku posiadania dokumentacji cen transferowych jest i będzie możliwość stosowania karnej 50% stawki podatku dochodowego. Dokumentacja cen transferowych ma być na tyle obszerna i konkretna, by rynkowość cen na jej podstawie mogła być faktycznie zweryfikowana. Jej posiadanie jest obowiązkowe już 3 miesiące po zakończeniu roku podatkowego, a na wezwanie i przedstawienie jej przed organem podatkowym podatnik ma zaledwie 7 dni.
Zmiana definicji podmiotów powiązanych
Nowelizacja zwiększa poziom udziałów do 25%. W praktyce, próg 5% wydawał się mało racjonalny, a szczególnie nie odzwierciedlał faktycznych, silnych związków ekonomicznych. Kryterium kapitałowe nie jest jednak jedynym służącym do identyfikowania powiązań między podmiotami na gruncie cen transakcyjnych.
Stosowany powinien być szereg innych testów, które bazują na relacjach:
- nadzorczych i kontrolnych (jeden podmiot sprawuje nadzór nad innym, np. poprzez udział w radzie nadzorczej)
- zarządczych (firmy niepowiązane kapitałowo, ale o takim samym zarządzie)
- pracowniczych
- rodzinnych
Ustalenie obowiązku dokumentacyjnego
A. KRYTERIUM WIELKOŚCI PODMIOTU:
Obowiązek sporządzania dokumentacji – tj. to czy dany podmiot w ogóle musi sporządzić dokumentację, a jeśli tak to w jakim zakresie, uzależniony jest od wysokości osiąganych przychodów lub kosztów podatników w poprzednim roku podatkowym (obowiązuje od 2017, ale bazą na 2017 r. będą dane za 2016 rok):
- do 2 mln euro – zwolnienie z obowiązku przygotowania dokumentacji cen transferowych;
- pow. 2 mln euro – obowiązek sporządzenia dokumentacji cen transferowych (tzw. Local File)
- pow. 10 mln euro – obowiązek sporządzenia dokumentacji cen transferowych, analiza danych porównawczych oraz informacja CIT-TP
- pow. 20 mln euro – wszystkie powyżej plus dokumentacja tzw. Master file
- pow. 750 mln euro – dokumentacja grupowa (CbCR) – obowiązek wprowadzony od 1 stycznia 2016 r.
B. KRYTERIUM WAŻNOŚCI TRANSAKCJI DLA PODATNIKA:
W nowym podejściu, obok kryterium wielkości podatnika, dodatkowo weryfikowana jest istotność danej transakcji dla danego podatnika (z punktu widzenia jego wielkości). Zamysłem władz skarbowych jest bowiem, co do zasady, weryfkowanie przede wszystkim transakcji, które są istotne z punktu widzenia skali podatnika.
W tym celu należy posłużyć się następującym algorytmem:
- dla podatnika, którego przychody bądź koszty zamknęły się pomiędzy 2 milionami a 20 milionami euro – dokumentowane są transakcje lub zdarzenia jednego rodzaju, których wartość przekroczy w roku podatkowym kwotę stanowiącą równowartość kwoty 50 tysięcy euro powiększoną o 5 tysięcy euro za każdy 1 milion euro przychodu powyżej 2 milionów euro
- dla podatnika, którego przychody bądź koszty zamknęły się pomiędzy 20 milionami euro a 100 milionami – są to transakcje lub zdarzenia jednego rodzaju, których wartość przekroczy w roku podatkowym kwotę stanowiącą równowartość kwoty 140 tysięcy euro powiększoną o 45 tysięcy euro za każde 10 milionów euro przychodu powyżej 20 milionów euro
- dla podatnika, którego przychody bądź koszty przekroczyły kwotę 100 milionów euro – są to transakcje lub zdarzenia jednego rodzaju, których wartość przekroczy w roku podatkowym kwotę stanowiącą równowartość 500 tysięcy euro.
Z jakich elementów powinna się składać?
Wielkość podmiotu (mEUR) | 0-2 | 2-10 | 10-20 | 20-750 | ponad 750 |
DCT z rajami podatkowymi | TAK | TAK | TAK | TAK | TAK |
Dokumentacja Local file | TAK | TAK | TAK | TAK | |
Analiza danych porównawczych | TAK | TAK | TAK | ||
Dokumentacja Master file | TAK | TAK | |||
CbCR | TAK |
A. DOKUMENTACJA NA POZIOMIE LOKALNYM (TZW. LOCAL FILE)
Celem dokumentacji lokalnej będzie zobrazowanie z perspektywy krajowego podmiotu powiązanego, szczegółowych zależności (transakcji lub innych zdarzeń) istniejących w grupie.
Dokumentacja powinna obejmować:
- rodzaj i przedmiot transakcji lub zdarzeń;
- dane finansowe dotyczące transakcji lub zdarzeń;
- identyfikację wszystkich zaangażowanych w nie podmiotów powiązanych;
- opis przebiegu transakcji lub zdarzeń z uwzględnieniem funkcji podatnika, podmiotów powiązanych, zaangażowanych aktywów (także aktywów pozabilansowych), zasobów ludzkich oraz ryzyk;
- metodologię i opis przyjętego sposobu kalkulacji wyników finansowych podatnika wraz z uzasadnieniem ich wyboru, w tym algorytm kalkulacji rozliczeń dotyczących tych transakcji lub zdarzeń wraz ze sposobem wyliczenia wartości rozliczeń wpływających na wynik finansowy podatnika.
Osobnym i nowym elementem, którego wymaga ustawodawca jest analiza porównawcza, czyli tzw. benchmark. Ma on umożliwić ustalenie, czy przyjęte ceny transakcyjne pomiędzy podmiotami powiązanymi mogłyby zastosować podmioty niezależne. Taka analiza powinna więc zawierać analizę danych podmiotów niezależnych, które zostały uznane za porównywalne do warunków ustalonych w transakcjach lub innych zdarzeniach.
Do dokumentacji należy dołączyć także szczegółową analizę:
- sytuacji biznesowej podmiotu uwzględniającą informacje na temat stanu jego finansów,
- struktury organizacyjnej,
- charakterystyki działalności,
- otoczenia konkurencyjnego i realizowanej strategii, w tym wszystkich przeniesień,
- zdarzeń i transakcji między podmiotami powiązanymi, które miały wpływ na wysokość poniesionej straty lub osiągniętego dochodu.
B. DOKUMENTACJA NA POZIOMIE GRUPY (TZW. MASTER FILE)
Dokumentacja obejmować powinna:
- identyfikację podmiotu powiązanego, który sporządził informacje o grupie podmiotów powiązanych wraz z datą złożenia przez niego rocznego zeznania podatkowego,
- opis struktury grupy podmiotów powiązanych,
- politykę wyznaczenia cen transakcyjnych realizowaną w grupie,
- opis jej (tj. grupy) działalności,
- opis wszystkich istotnych wartości niematerialnych przez nią posiadanych,
- opis sytuacji finansowej zawierający sprawozdanie skonsolidowane podmiotów powiązanych tworzących grupę,
- opis zawartych porozumień w sprawach podatku dochodowego z administracjami innych państw, w szczególności jednostronnych uprzednich porozumień cenowych.
Terminy i odpowiedzialność
Obowiązek ten będzie powstawał w terminie złożenia deklaracji rocznej CIT, a jego przestrzeganie będzie rygorystycznie egzekwowane od osób, które są odpowiedzialne w spółce za dopełnienie obowiązków podatkowych. Tym samym brak sporządzenia dokumentacji za danym rok w terminie lub sporządzenie jej w sposób nieprawidłowy czy niepełny może powodować konsekwencje na gruncie przepisów karnoskarbowych i wiązać się z wysoką grzywną.
Nowe obowiązki związane ze sporządzaniem analiz porównawczych
Analiza porównawcza jest bardzo zaawansowanym narzędziem, które do tej pory nie było wymagane w Polsce (poza rzadko stosowanym narzędziem tzw. „porozumień cenowych”) i było stosowane raczej rzadko (oczywiście podatnik zawsze mógł stworzyć takie narzędzie, ale raczej nie było to powszechną praktyką). W Polsce taki obowiązek został wprowadzony dla przedsiębiorstw o obrotach powyżej 10 mln euro rocznie już od 2017 r.
Nie czekaj do ostatniej chwili!
Wydaje się, że wciąż mamy sporo czasu na przygotowanie się do tych zmian. W naszej ocenie jednak teraz jest właściwy moment na rozpoczęcie przygotowań – dlaczego? Procesy cen transferowych w organizacjach cechują się niejednokrotnie pewną bezwładnością, a nie wszystkie decyzje mogą być podjęte „od ręki”, bez wcześniejszych analiz. Jednocześnie wydaje się, że proces zarządzania obszarem cen transferowych powinien rozpocząć się od zweryfikowania i zabezpieczenia wcześniejszych lat podatkowych.